Türkiye’de dar gelirli vatandaşlara yönelik vatandaşlık maaşı uygulaması yolda

Türkiye’de Yeni Umut: Vatandaşlık Maaşı Uygulaması

Türkiye’de gündemi yaratan vatandaşlık maaşı, dar gelirli vatandaşlar için umut ışığı oldu. Sosyal politika alanında uzman olan Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel, uygulanması planlanan sistemin, “Bir hane için garantili bir gelir sağlanması” biçiminde değerlendirilebileceğini ifade etti.

Seçim Beyannamesinde Yer Aldı

AK Parti hükümetinin seçim beyannamesinde yer verilen vatandaşlık maaşı, Cumhurbaşkanlığı’nda tartışılmaya başladı. Dar gelirli vatandaşların yaşam standartlarını yükseltmeyi hedefleyen bu proje, heyecan yarattı. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel, vatandaşlık maaşının ayrıntılarını paylaştı.

Önemli Bir Sosyal Politika Aracı

Vatandaşlık maaşının kritik bir sosyal politika uygulaması olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Yüksel, şu sözleri dile getirdi: “Sosyal politikacılar olarak, bu konuların yalnızca bilimsel çalışmalar dışında gündeme geleceğini düşünmüyorduk. Ancak son günlerdeki ‘vatandaşlık maaşı’ kavramı, uluslararası ölçekte üzerinde uzun süredir durulan bir meseledir. Bu kavram, sosyal politika literatüründe ‘evrensel temel gelir’ ya da ‘vatandaşlık geliri’ olarak adlandırılmaktadır. Vatandaşlık geliri, herhangi bir koşul olmaksızın devletin vatandaşlarına düzenli olarak yaptığı ödemeleri ifade eder. Bazı ülkelerde bu uygulamalar test edilmiştir, ancak henüz tam anlamıyla ulusal düzeyde uygulayan bir ülke yoktur.”

Gelir Güvencesi Palanı

Uygulamanın AK Parti’nin seçim beyannamesinde yer aldığını belirten Yüksel, “2026 yılına kadar uzanan Orta Vadeli Program’da ve Adalet ve Kalkınma Partisi’nin yayımladığı Türkiye Yüzyılı için Doğru Adımlar 2023 Seçim Beyannamesi’nde ‘vatandaşlık maaşı’ iki farklı yerde yer almaktadır. Bu kavram, beyannamenin ‘sosyal adalet’ ve ‘aile’ başlıkları altında belirtilmektedir. Aile başlığı içinde daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Belirli bir gelir garantisi, hane için düşünülebilir. Örneğin hane gelirinin 20 bin TL olarak belirlendiğini varsayalım. Hane geliri 20 bin TL’nin altında kalan aileler için, aradaki fark devlet tarafından karşılanacaktır. Planlanan uygulama tam olarak bu şekildedir. Ancak bu örnekteki 20 bin TL, kesin bir rakam değildir. Tavsiyem, aile bazlı vatandaşlık maaşının asgari ücret esas alınarak belirlenmesi ve her yıl güncellenmesidir. Bu sosyal politikanın yararları arasında, gelir dağılımında eşitsizliklerin azaltılması ve yoksullukla mücadelenin güçlendirilmesi bulunmaktadır. Ayrıca, uygulamanın sosyal yardım sistemini basitleştireceği belirtilmektedir.” şeklinde konuştu.

Pilot Uygulamalar Deprem Bölgesinde Başlayacak

İşgücü piyasasının etkilenmemesi için uygun rakamların belirleneceğine dikkat çeken Yüksel, “Bazı ekonomistler, bu tür uygulamalarının işsizlik oranını ve kayıtdışılığı artıracağı endişesini taşıyor. Ancak burada önemli olan, aile bazlı vatandaşlık maaşı uygulamasının iş gücüne katılımı olumsuz etkilemeyecek düzeyde olmasıdır. Bu konuda Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın çalışmalar yürüttüğü bilgisi alındı. İlk olarak, pilot uygulamaların deprem bölgesi ve yoksulluğun en yoğun olduğu büyük şehirlerde başlatılacağı bildirilmektedir. Önümüzdeki dönemde yapılacak açıklamalarla birlikte daha detaylı bilgi alabileceğiz.” ifadelerini kullandı.