Gülpınar’daki Apollon Smintheus Kutsal Alanı’nda Roma Dönemi’ne Ait Isıtma Sistemi Keşfedildi

Çanakkale’nin Gülpınar Köyünde Tarihi Keşif

Çanakkale’nin Ayvacık ilçesindeki Gülpınar köyünde bulunan Apollon Smintheus Kutsal Alanı’nda gerçekleştirilen 2025 yılı kazı çalışmalarında, ‘Batı Hamamı’nda yer alan yıkanma alanında bulunan ısıtma sistemi büyük bir önem taşıyor. Kazılar sırasında keşfedilen ‘hypocaust’ adı verilen bu sistem, Roma döneminin hamam çalışma yöntemlerini gün yüzüne çıkarıyor. Böylece günümüzde konforlu konutlarda kullanılan yerden ısıtma sisteminin, Romalılar tarafından 1700 yıl önce de uygulandığı anlaşılmış oldu.

Kazı ve Restorasyon Çalışmaları

1980 yılında başlamış olan kazı ve restorasyon çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ve Çanakkale Arkeoloji (Troia) Müzesi ile İl Kültür Turizm Müdürlüğü’nün işbirliğiyle sürdürülüyor. Çalışmalar, 2011 yılından itibaren İÇDAŞ A.Ş. ve son iki yıldır HYDRO WORKS Mühendislik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin desteğiyle, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Davut Kaplan liderliğinde gerçekleştiriliyor. Kazının 20 kişilik uzman ekibi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında çalışmalarını sürdürüyor.

Isıtma Sistemlerinin Ayrıntıları

Son üç aydır devam eden kazı çalışmaları, Apollon Smintheus Kutsal Alanı’nın batısında yer alan ‘Batı Hamamı’nda yoğunlaşmış durumda. Geçmiş yıllarda yapılan kazılarda tespit edilen hamam alanında derinlemesine çalışmalar yapılmakta. Bu süreçte 1700 yıllık ‘caldarium’ adı verilen sıcak mekânın tabanında ve duvarlarında ısıtma sistemleri belirlenmiş durumda. Bu hamamda yer alan ‘hypocaust’ sistemleri, Roma hamamlarının çalışma prensiplerini aydınlatmak amacıyla inceleniyor.

Çalışmaların Güncel Durumu

Kazı ekibi, mevcut iş gücü sıkıntılarına rağmen, çalışmalarına devam ediyor. Prof. Dr. Davut Kaplan, kırsal alanlarda çalışan işçi bulmakta zorluk yaşadıklarını belirtirken, gönüllü öğrencilere yöneldiklerini ifade etti. Genç Gönüllü Sayfası üzerinden katılan 18 öğrencinin arkeolojik alanda yer aldığını belirterek, bu durumun ekibe büyük bir katkı sağladığını dile getirdi.

Hamamın Tarihsel Önemi

Prof. Dr. Kaplan, Romalıların geliştirdiği bu ısıtma sistemlerinin, insanlık tarihinin önemli bir parçası olduğunu vurguladı. Bu sistem, Hristiyan Roma’dan İslam kültürü ve günümüze kadar uzanan yıkanma mekanları için bir temel oluşturmuş. Hamamın zemininde bulunan hava boşluklarının (hypocaust) yanı sıra, yanıcı gazların duvarları ısıtarak mekânı konforlu hale getirdiğini belirtti. Devam eden kazılar ile farklı sıcaklıklara sahip odaların, havuz alanlarının ve değişim odalarının yapılarının da gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor.

Prof. Dr. Kaplan, ilerleyen dönemlerde hamam sisteminin daha ayrıntılı bir şekilde çözümleneceğini ve bu tarihi keşiflerin, Roma’nın mimari ve sosyal yapısına dair önemli bilgiler sunacağını vurguladı.