Coğrafi İşaretli Ürünler İçin Yeni Denetim Yönetmeliği İhtiyacı Vurgulandı

Coğrafi İşaretler ve Denetim Yönetmeliği İhtiyacı

Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YUCİTA) Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, coğrafi işaret tescilli ürünlere yönelik bir denetim yönetmeliğinin çıkarılmasının şart olduğunu vurguladı. Tekelioğlu, “Bu konu Türkiye için son derece kritik. Coğrafi işaretler, etkin bir sistemle ülkemizi yeniden ayağa kaldıracak.
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de etkili bir denetim mekanizması oluşturulması gerekiyor. Bu nedenle, coğrafi işaretler enstitüsü kurulması kaçınılmaz.” ifadelerini kullandı.

Küresel Pazar ve Coğrafi İşaretlerin Önemi

Tekelioğlu, yaptığı açıklamada, coğrafi işaretlerin uluslararası bir fenomen olduğunu ve dünya genelinde yaklaşık 300 milyar dolarlık bir ticaret hacmine ulaştığını belirtti. Avrupa Birliği içerisinde de bu rakamın 100 milyar avro civarında olduğunu söyleyen Tekelioğlu, “Özellikle gıda krizleri ve COVID-19 pandemisi, coğrafi işaretlerin önemini artırdı ve global anlamda hızlı bir gelişim gösteriyor.” dedi.

Denetim Eksiklikleri ve Yasal Boşluklar

Tescilli ürünlerin korunmasının hayati önemde olduğunu belirten Tekelioğlu, bu tescillerin sahte ürünlere karşı bir koruma sağladığını kaydetti. “Tescil, hem tüketicilerin hem de üreticilerin haklarını korurken, haksız rekabetin önlenmesine yardımcı olur. Ancak mevcut yasalar, tescil sahiplerinin sadece haklarını belirtmekle kalıyor, görevlerini tanımlamıyor. Sonuç olarak, tescil aldığımız ürünlerin sertifikaları genellikle yalnızca duvarlarda asılı kalıyor.” dedi.

Dış denetimlerin de büyük bir önem arz ettiğini ifade eden Tekelioğlu, Avrupa Birliği standartlarına göre akredite olmuş bağımsız sertifikasyon kuruluşlarının gerekli olduğunun altını çizdi. Türkiye’nin bu alanda yeterince ilerleme kaydedemediğine dikkat çekerken, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gıda maddelerinden sorumlu olmasına rağmen, 30 yıldır coğrafi işaretler ile ilgili bir denetim yönetmeliğinin çıkarılamadığını vurguladı.

Denetim Yönetmeliği İhtiyacı ve Çözüm Önerileri

Tekelioğlu, Türkiye’deki denetim eksikliklerinin giderilmediği sürece tescilli ürünlerde katma değer oluşturmada zorluk yaşanacağına dikkat çekti. “1800 tescilden yalnızca 5-10 tanesi, Avrupa’daki sistemler gibi etkin bir şekilde çalışıyor. Kaliteli ürünleri korumak zorundayız. Bu bağlamda, yönetişim ile ilgili yasal boşlukların mutlaka ortadan kaldırılması gerekiyor.” şeklinde konuştu.

Sonuç olarak, coğrafi işaret tescilli ürünlere dair denetim yönetmeliğinin hayata geçirilmesi gerektiğini yineleyen Tekelioğlu, “Türkiye’nin bu konuda özel bir potansiyeli bulunuyor. Dünyanın başka hiçbir yerinde böyle bir fırsat yok. Sağlıklı bir denetim mekanizması için müstakil bir kurumun kurulması şart.” dedi.