Nöbetçi Eczaneler
Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Mart ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini analiz etti. Çandır, Mart ayında tarımsal girdi maliyetlerinin hem aylık hem de yıllık bazda ortalama rakamların altında arttığını ifade etti.
Mart Ayı Girdi Fiyatlarının Artışı
TÜİK’in verilerine göre Mart ayında Tarım-GFE, aylık %1.80, yıllık ise %29.73 oranında yükseldi. ATB ve ATAK Başkanı Ali Çandır, bu artışların, Tarım-GFE’nin hesaplanmaya başlandığı 2015 yılından beri Mart aylarının ortalamasının altında olduğunu belirtti. Çandır, “Aylık ortalama artış %2.07, yıllık artış ise %31.86 seviyesindeydi. Mart ayında, hem aylık hem de yıllık artış bu seviyelerin altında kaldı” şeklinde konuştu.
Alt Kalemlerdeki Düşük Artış Eğilimi
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatları, Mart ayında aylık %2.08, yıllık %29.10 oranında arttı. Çandır, bu artışların, son yılların ortalamasının altında olduğunu vurguladı. Tohum fiyatları aylık %2.67, yıllık %41.55 artarken, enerji maliyetlerinde ise Mart ayında %1.17’lik bir düşüş, yıllık bazda ise %16.46’lık bir artış kaydedildi.
Gübre fiyatlarındaki artış ise aylık %1.23, yıllık %28.53 oranında gözlemlenirken, tarım ilaçlarında %1.90 aylık ve %19.52 yıllık artış gerçekleşti. Yem fiyatları ise Mart ayında %3.93 (yıllık %29.05) artarken, veterinerlik hizmetlerindeki artış dikkat çekici oldu; bu kalemde Mart ayında %4.31, yıllık %55.87 oranında bir yükseliş görüldü. Diğer mal ve hizmetlerde ise aylık %1.18, yıllık %43.54 artış kaydedildi.
Tarımsal yatırıma dair mal ve hizmetlerin fiyatları ise Mart ayında %0.15, yıllık bazda ise %33.53 artış sergiledi. Çandır, “Tarım-GFE’nin alt kalemlerinde yaşanan değişim, 2023’ün Eylül ayından itibaren düşüş eğilimi gösteriyordu. Ocak ve Şubat aylarında geçen kısa süreli artışın ardından Mart ayında yeniden ortalamanın altında artış gözlemlendi” dedi.
Üreticilerin Yüzünü Güldüren Gelişmeler
Çandır, Mart ayındaki Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi’ni (Tarım-ÜFE) de gündeme getirerek, aylık %6.91, yıllık %31.54 oranında bir artış yaşandığını aktardı. Bu rakamların, son on yılın Mart ayı ortalamalarının (aylık %2.20, yıllık %25.25) üzerinde olduğunu söyleyen Çandır, “Son bir yıl içerisinde üretici aleyhine birçok gelişme olmuştu. Ancak Mart ayı itibariyle üreticinin lehine bir durum ortaya çıkmıştır” ifadesinde bulundu.
Mart ayında tarımsal girdi maliyetlerinin, üretici fiyatlarının gerisinde kalmasının üreticiler açısından faydalı olduğunu aktaran Çandır, “Bu durum, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından olumlu bir gelişme. Ancak unutulmamalıdır ki, üreticinin yalnızca girdi maliyetleri değil, diğer maliyet kalemleri de göz önünde bulundurulmalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
İmalat Sanayinde Yükselen Enflasyon
Mart ayı itibarıyla yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), aylık %4.06, yıllık %19.34 oranında bir artış gösterirken; yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), aylık %1.88 ve yıllık %23.50 olarak açıklandı. Üretici bazındaki gıda kalemlerinde ise Mart ayı boyunca, aylık %2.31, yıllık %29.79 oranında bir artış gözlemlendi. Çandır, bu verilerin tarıma dayalı imalat sanayindeki enflasyonun, tarım sektöründe gözlemlenen enflasyondan daha yüksek olduğunu gösterdiğini belirtti.
Tüketici Enflasyonu Üreticiyi Geride Bırakıyor
Çandır, Mart ayında açıklanan tüketici enflasyonu (TÜFE) rakamlarına da dikkat çekerek, aylık %2.46, yıllık ise %38.10 oranında bir artış yaşandığını belirtti. Son 20 yılın Mart ayı ortalamalarının, aylık %1.17, yıllık %17.41 olduğunu hatırlatan Çandır, “Bu veriler manşet enflasyonun ne denli yüksek olduğunu gözler önüne seriyor” dedi.
Tüketici gıda enflasyonunun Mart ayında aylık %4.94, yıllık %37.12 olarak belirlendiğini aktaran Çandır, işlenmemiş gıda fiyatlarının aylık %10.17, yıllık %39.57; yaş meyve sebze fiyatlarının ise aylık %16.03, yıllık %62.46 oranında yükseldiğini ifade etti. Çandır, “Bu tüketici verileri, üretici enflasyonunun üstünde seyretmeye devam ettiğini gösteriyor” açıklamasında bulundu.