2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, periferal bağışıklık toleransı konusundaki buluşlarıyla üç bilim insanına verildi

Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Sahipleri Açıklandı

2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, periferik bağışıklık toleransı alanındaki çalışmalarıyla öne çıkan Mary Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verildi.

İsveç’in Stockholm kentinde, Karolinska Enstitüsü’ne bağlı Nobel Komitesi tarafından gerçekleştirilen basın toplantısında ödül sahipleri duyuruldu. Karolinska Enstitüsü Nobel Komitesi Genel Sekreteri Thomas Perlmann, “Bugün komite, 2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nün, periferik bağışıklık toleransı üzerine önemli bulgular elde eden araştırmacılar Mary Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi ile paylaşıldığını açıkladı” şeklinde bilgi verdi.

T-Hücrelerinin Rolü ve Önemi

Bu yılki ödülün, tehlikeli T-hücrelerinin nasıl kontrol altında tutulduğunu açıklayan buluşlarla ilgili olduğunu belirtti. Nobel Komitesi Üyesi ve Karolinska Enstitüsü Romatoloji Profesörü Marie Wahren-Herlenius, bu keşfin bağışıklık sistemimizin nasıl işlediği ve çeşitli mikroplarla savaşırken otoimmün hastalıklardan nasıl kaçındığımız üzerindeki etkilerini vurguladı.

“Bağışıklık sistemimiz sürekli olarak sayısız mikroba maruz kalıyor ve bu sistem, bizi enfeksiyonlardan korumak için evrimsel bir süreçten geçmiştir,” diyen Wahren-Herlenius, T hücrelerinin çeşitli mikroplarla tanışma yeteneğini geliştirdiğini ve bu hücrelerin yüzeyinde milyarlarca farklı reseptör bulunduğunu ayrıca her birinin farklı proteinlerle etkileşime girmeye hazırlandığını belirtti.

Oto-Reaktif T-Hücrelerinin Tehlikesi

T hücrelerinin bazı reseptörlerinin, vücudumuzun kendi proteinleriyle de eşleşme gösterdiğini ve bu durumun oto-reaktiflik olarak adlandırıldığını ifade eden Wahren-Herlenius, oto-reaktif T hücrelerinin rahatsız edici ve potansiyel olarak zararlı olabileceği uyarısında bulundu. Bu durumun, Tip-1 diyabet, multipl skleroz ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklarla bağlantılı olabileceğini açıkladı.

Bu sorunun çözüme yönelik detaylar sağlayarak Wahren-Herlenius, “T hücreleri, erken yaşlarda kemik iliğinde meydana gelir ve daha sonra timüse geçer. Burada, zararlı oto-reaktif hücreler ortadan kaldırılır. Uzun yıllar bu sürecin dışında kalan bazı oto-reaktif hücrelerin kan dolaşımına girebileceği bilinmiyordu. Bu yılki ödül, işte sıradan bir süreç olmaktan çıkıp, potansiyel tehlikeleri kontrol altına alma yöntemlerini keşfeden araştırmaları tanıyor,” ifadelerini kullandı.

Yeni Tedavi Yöntemlerinin Kapılarını Araladı

Nobel Komitesi’nin yaptığı açıklamada, bu keşfin yeni bir araştırma alanının temelini attığı, kanser ve otoimmün hastalıklar için yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine olanak sağladığı vurgulandı.

Nobel ödülünü kazanan Brunkow ve Ramsdell ABD’de, Sakaguchi ise Japonya’da görev yapıyor. Mary E. Brunkow, Washington’daki Institute for Systems Biology’de kıdemli program yöneticisi olarak çalışmakta; Frederick J. Ramsdell ise Kaliforniya’daki Sonoma Biotherapeutics firmasında bilimsel danışmanlık yapıyor. Shimon Sakaguchi ise Osaka Üniversitesi’nde immünoloji alanında çalışmalarını sürdürüyor.

Nobel Tıp Ödülü’ne layık görülen bu bilim insanları, İsveç Kralı tarafından takdim edilen altın madalya ile birlikte 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,2 milyon dolar) ödül alacak. Geçtiğimiz yıl Nobel Tıp Ödülü, mikroRNA üzerine yaptıkları çalışmalar ile Victor Ambros ve Gary Ruvkun’a verilmişti.

Nobel Ödüllerinin Tarihçesi

Nobel Ödülleri, İsveçli bilim insanı Alfred Nobel’in vasiyeti doğrultusunda, insanlığa sağladıkları faydalar nedeniyle ödüllendirilen kişiler için tasarlanmıştır. Nobel Vakfı, 1900 yılında kurulduktan sonra fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp kategorilerinde ödüller vermeye başlamıştır. Ayrıca, 1968 yılında kurulan Ekonomi Ödülü de ekonomi dalında başarılı olanlara sunulmaktadır. Albert Einstein, Niels Bohr, Marie Curie gibi ünlü isimlerin yanı sıra Ernest Hemingway ve Martin Luther King Jr. gibi liderler de Nobel ödülü kazanmış kişilerdir.