Andız Kozalaklarından Eşsiz Pekmez Üretimi
Antalya’nın İbradı ilçesinde, Toros Dağları’nda bulunan andız ağaçlarının kozalakları, özel bir pekmez yapmak için toplanıyor. Şifa kaynağı olarak bilinen bu pekmezin kilogram fiyatı ise 500 TL olarak belirlenmiş durumda.
Dağlardan Cinsiyete Özel Geçim Kaynağı
Antalya’nın İbradı ve Akseki bölgelerinde, bin ila bin 500 rakımda bulunan dağlardan toplanan andız kozalakları, bölgedeki yerleşim yerlerinde yaşayanlar için önemli bir gelir kaynağı oluşturuyor. Her yıl eylül ayının ilk haftasında, yüksek kesimlerde bolca bulunan bu kozalaklar, vatandaşlar tarafından toplanarak çuvallar içinde evlere taşınıyor. Toplama işlemleri tamamlandıktan sonra, kasım ve aralık aylarında pekmez üretimi süreci başlıyor. Dağların sarp yamaçlarından zorlukla toplanan bu kozalaklar, köylüler tarafından ortaklaşa bir çalışma ile pekmeze dönüştürülüyor. Tamamen doğal yöntemlerle üretilen andız pekmezi, 500 TL’den satışa sunuluyor. Hiçbir katkı maddesi veya şeker içermeyen bu pekmez, sağlık arayanların ilgisini çekiyor.
Kozalakların İşlenmesi El Emeği Gerektiriyor
Köylüler, kozalakları kırma aşamasında çekiç ve keser kullanarak günlerce çalışıyorlar. Üreticiler, makine ile kırılan kozalakların daha fazla acı verdiğini ve dolayısıyla pekmezin kalitesizleştiğini belirtirken, özverili bir şekilde elle çalışmalarının daha lezzetli sonuçlar doğurduğunu ifade ediyorlar.
Özel Tekniklerle Üretim Aşamaları
Pekmez yapım süreci, incir veya meşe külünün elenip tencerede kaynatılması ile başlıyor. Kaynama işlemi tamamlandığında, karışım yarım saat dinlendirilerek kül dibe çökeliyor. Üst kısımda kalan su, dikkatlice alınıp ikişer litre olarak tavalara dökülerek bir kez daha kaynatılıyor. Bu aşama, andız kozalağının şırasının bir saat kaynatılmasının ardından gerçekleşiyor. Kül, kozalakların acı tadını almasına yardımcı olurken, pekmezin benzersiz aromasını ve berrak rengini ortaya çıkarıyor. İkinci aşamada ise, hamur hazırlığı yapılıyor. Her tavaya dörder adet hamur atılarak, kaynadıkça kozalaktaki tatsızlıkların çözülmesi sağlanıyor. Pekmezin kıvamını bulması için ortalama 7-8 saatlik bir kaynatma süreci gerekiyor.
Geleneksel Üretim Sürdürücüsü İki Kardeş
20 yıllık bir geleneği devam ettiren Fatma Yamansoy (70) ve Sebahattin Özen (63) adındaki kardeşler, köyde andız pekmezi üretiminde az sayıda kişi kaldığını kaydediyor. Fatma Yamansoy, “Diğerleri gibi dağlara çıkıp kozalak taşımaya kimse cesaret edemiyor. Yollar zorlu, patika yok. Ama biz bu geleneği sürdürmek için elimizden geleni yapıyoruz. On kilogram kozalaktan, yalnızca bir kilogram pekmez elde edebiliyoruz. Müşteri sorunumuz yok, pekmez arayanlar bizi bekliyor” diye konuştu.
