Nöbetçi Eczaneler
1. Dünya Savaşı esnasında İran’ın Hoy Cephesi’nde Türk askerlerine cephane taşırken yaşamlarını yitiren ‘120 genç kahraman’ hakkında makale kaleme alan Prof. Dr. Tuncay Öğün, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyesidir. Öğün, gönüllü olarak cephedeki askerlere mühimmat taşıyan bu çocukların, dönüş yolunda karşılaştıkları zor hava koşullarında şehit düşmelerinin, yurdun dört bir yanındaki isimsiz kahramanların gösterdiği cesaret ve mücadelenin bir yansıması olduğunu vurguladı.
“Van halkı sorumluluk üstlendi”
Prof. Dr. Öğün, kış şartlarında Rus ordusuna karşı savaşan askerlerle bağlantılı cephane temin etmenin büyük zorluklar içerdiğini ifade ederek, “1. Dünya Savaşı’nda İran Hoy Cephesi’ndeki askerlere erzak ve cephane ulaştırmak imkansız hale gelmişti. Erkek nüfusun büyük bölümü cephedeydi ve ulaşım için uygun araçlar da yoktu. Bu zorlu şartlar altında Van halkı, ülkeyi koruma görevini üstlenerek harekete geçmiştir” diye belirtti.
“120 çocuk gönüllü olarak hizmet etti”
Yetişkin erkeklerin bulunmadığı için 12-17 yaşları arasındaki çocukların, mühimmatı gönüllü bir şekilde taşıdıklarını aktaran Öğün, “Okul çağındaki çocuklar, riskli olan bu görev için başvuruda bulundular. 12 ile 17 yaşlarındaki 120 çocuk toplandı ve her birinin sırtına mermi yerleştirildi. Bu gençler, kış koşullarında uzaktaki Hoy’da bölgedeki Türk ordusuna mühimmat ulaştırmak amacıyla yola çıktılar. Görevlerini başarıyla tamamladıktan sonra geri dönerlerken, İran sınırları içinde yer alan Van’ın Saray ilçesi yakınlarında ciddi bir tipiyle karşılaştılar. Bu olumsuz hava koşullarında yaklaşık 80 çocuk donarak hayatını kaybetti. Kalan 40 çocuk ise bölgedeki Şikak aşireti üyeleri tarafından kurtarıldı. Kurtarılanların bir kısmı Van’a getirildi; burada tedavi görenlerin sayısı oldukça azdı ve çoğu da hayatını kaybetti” dedi.
“Unutulmadılar”
Vanlı 120 çocuğun anısının yaşatılması amacıyla, tamamı aynı yaş grubundaki çocuklardan oluşan bir sinema filmi çekildiğini duyuran Prof. Dr. Öğün, “1977 yılında, o dönemin Belediye Başkan’ı merhum Tayyar Dabbaoğlu tarafından Van’ın Kurtuluş Parkı’nda bir anıt inşa edildi. 2008 yılından itibaren her yıl bu 120 çocuğu anmaya başladık. Daha sonra bu hikaye sinemaya da aktarıldı. Kültür Bakanlığı’nın desteği ile ’120’ isimli bir film yapıldı ve şehit olan bu çocukların yaşıtları Vanlı çocuklar filmde rol aldılar” ifadelerini kullandı.