İran Dışişleri Bakanı Arakçi, UAEA Başkanı Grossi ile Görüşerek Nükleer Program Sorunlarını Diplomasi ile Çözmenin Önemini Vurguladı

İran Dışişleri Bakanı Arakçi’den Diplomasi Vurgusu

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi ile gerçekleştirdiği görüşmede, ülkesinin nükleer programına dair sorunları çözme noktasında her zaman diplomasi ve teknik işbirliğine ağırlık verdiğini ifade etti. Arakçi, “Gerilimi artırmaya yönelik siyasi adımlar ile haksız baskılar kabul edilemez” dedi.

Arakçi ve Grossi arasındaki telefon görüşmesi, İran ile UAEA arasında daha önce imzalanan anlaşmanın güncel durumu, “Snapback” mekanizması ve Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımları hakkında alınan kararların ele alınması amacıyla yapıldı. Bakan Arakçi, UAEA Yönetim Kurulu toplantılarında siyasi baskıların etkili olmasına yönelik eleştirilerde bulunarak, İran’ın ajansla olan işbirliğinin yalnızca teknik düzeyde ve uluslararası düzenlemelere uygun şekilde sürdürüldüğünü vurguladı.

Yaptırımların Kaldırılmaması Oylaması

Öte yandan, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Almanya, Fransa ve İngiltere’den oluşan E3 grubunun başlattığı bir süreç kapsamında İran’a yönelik yaptırımların kaldırılması ile ilgili bir oylama gerçekleştirildi. Oylama sonucunda, İran’ın nükleer taahhütlerine bağlılığını onaylayan ve ülkeye uygulanan BM yaptırımlarının kalıcı olarak kaldırılmasını öngören tasarı reddedildi. Böylece, İran’a yönelik yaptırımların yeniden uygulanma süreci resmen başlamış oldu.

E3 Tarafından UAEA Mutabakatı Göz Ardı Edildi

İran Dışişleri Bakanlığı, Arakçi-Grossi görüşmesi öncesinde yayımladığı açıklamada, E3 ülkelerinin, 9 Eylül 2025 tarihinde İran ile UAEA arasında varılan mutabakata önem vermediğini belirtti. Açıklamada, bu ülkelerin ‘snapback’ mekanizmasını devreye alma gerekçelerinin İran’ın ajansla işbirliği yapmadığı iddiası olduğu vurgulandı. Ayrıca, İran’ın önerisinin asılsız bahanelerle reddedildiği ifade edilerek, bu durumun siyasi çıkarların ön planda tutulmasından kaynaklandığı öne sürüldü.

İran Temsilcisinden Hukumete Eleştiriler

İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani ise, E3 ülkelerinin attığı adımların uluslararası hukuku ihlal ettiğini ve BMGK’nın belirlediği çerçeveyi kendilerinin bozduğunu söyledi. İrevani, yaptırımları yeniden uygulama girişimlerinin uluslararası hukuka saldırı niteliği taşıdığını belirterek, İran’ın nükleer programının asla barışçıl hedefine kaymayacağına vurgu yaptı. Ayrıca, BMGK’nın diyalog ve uzlaşma fırsatını kaybettiğini dile getirdi.

“Snapback” Mekanizması ve JCPOA Anlaşması

E3 ülkeleri, 28 Ağustos tarihli açıklamalarıyla, BM Güvenlik Konseyi’ne İran ile 2015’te imzalanan nükleer anlaşma çerçevesinde geri adım atma mekanizmasını aktifleştirdiklerini duyurmuştu. Bu gelişmeyle birlikte, İran’a yönelik BM yaptırımlarının 30 gün içinde yeniden yürürlüğe girme ihtimali ortaya çıkmıştı. 2015 yılında İran, İngiltere, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve ABD ile Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nı (JCPOA) imzalamıştı. Bu anlaşma, İran’ın nükleer programında kısıtlama getirilmesi ve yaptırımların hafifletilmesi karşılığında gerçekleştirildi. Ancak, ABD’nin 2018’de anlaşmadan çekilmesi sonucu İran, nükleer taahhütlerine uymayı azaltmaya başlamıştı.