Erzurum’un Tarihî Çeşmeleri: Kültürel Mirasın Göz Bebeği
Erzurum şehir merkezinde tescil edilmiş 175 adet tarihî çeşme bulunuyor. Erzurum Valiliği, bu çeşmelere dair belgesel niteliğinde bir video yayımladı.
Su Kaynaklarının Zenginliği
Paylaşımlarda, Erzurum’un tarih boyunca bol ve güzel su kaynaklarıyla bilinen bir şehir olduğu vurgulanıyor. “Yolların ve suyun kesişim noktası olan Erzurum, tarihî zenginliğinde çeşmeleri dağ ve yer sularından beslenmekte. Palandöken Dağı eteklerinden temin edilen sular, toprak künklerle şehre taşınarak çeşitli noktaları beslemiştir. City içindeki yer suları ise 31 kaynaktan elde edilen su ile çeşmelerden akıtılmıştır. Erzurum’un merkezinde toplam 175 tescilli tarihî çeşme yer almaktadır. Bu çeşmelerin çoğu 16. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Osmanlı dönemine ait olup, sadece bir adet çeşme, 13. yüzyıl sonları – 14. yüzyıl başlarına aittir. Çifte Minareli Medrese’nin cephesinde yer alan bu çeşme, ölçülü ve dengeli tasarımıyla, Anadolu Selçuklu geleneğinin bir örneğini sunmaktadır.” şeklinde bilgiler verildi.
Su: Hayatın Temel Taşı
“Su, hayatın temelidir. Medeniyetimizde eşsiz bir öneme sahip olan su, mimarlık, sanat, temizlik ve sağlık gibi birçok alanda hayatın merkezinde yer almıştır.” ifadeleri video paylaşımında dikkat çekiyor. “Geçmişte ecdadımız, suyu yalnızca bir gereksinim olarak değil, aynı zamanda hayır, ikram ve bir medeniyet unsuru olarak görmüştür. İnancımız çerçevesinde, sadaka-i cariye olan vakıflar, çeşmeler, sebiller ve hamamlarla toplumun her kesimine ulaştırılan su, hem maddi hem de manevi anlamda bereketin simgesi hâline gelmiştir. Tarihin derinliklerinde çeşitli medeniyetlerin var oluşunda büyük rol oynamış olan su, mimariyle buluştukça çeşmelere dönüşmüştür. Türk-İslam sanatındaki çeşmeler, İslamiyet’in arınma ve iyilik arzusuyla şekillenmiştir ve kelime anlamı itibarıyla, Farsça’da ‘göz’ anlamına gelen ‘çeşm’ kelimesinden türetilmiştir.”
Erzurum’un Belgeselinde Yer Alan Tarihî Çeşmeler
Erzurum Valiliği’nin hazırladığı belgesel, şehrin tarihi çeşmeleri hakkında bilgi veriyor. İşte belgeselde yer alan bazı çeşmeler: “Abdullah Paşa Çeşmesi (Emir Şeyh Camii Çeşmesi), Akpınar Çeşmesi, Ali Paşa Camii Çeşmesi, Bakırcı Camii Çeşmesi, Cennet Çeşmesi, Cürübe Çeşmesi (Palandöken Meydan Çeşmesi), Çeşme Sokak Çeşmesi, Çeteci Abdullah Paşa Çeşmesi, Çifte Minareli Medrese Çeşmesi, Çortan Sokak Çeşmesi, Çukur Çeşmesi, Dabakhane Çeşmesi, Dede Ağa Çeşmesi, Dörtgüllü Çeşme, Eminkurbu Çeşmesi, Esatpaşa Camii Çeşmeleri, Feyzi Bey Çeşmesi, Gümüşgöz Çeşmesi, Gümüşmasat Çeşmesi, Habip Efendi (Sıvırcık) Çeşmesi, Hacı Cuma Camii Çeşmesi, Hacı Halil Sokak Çeşmesi, Hacılar Hanı Çeşmesi, Hacı Kurban Çeşmesi, Hacı Mehmet Çeşmesi (Gürcü Kapı Çeşmesi), Hafız Çeşmesi, Hafız Hamza Çeşmesi, Halıcı Çeşmesi, Hüseyin Ağa (Hüso Ağa) Çeşmesi, İsmail Ağa Çeşmesi, Kadana Camii Çeşmesi, Kadıoğlu Çeşmesi, Kale Çeşmesi, Ketencizade Camii Çeşmesi, Kırkçeşme, Korukçu Sokak Çeşmesi, Kümbet Çeşmesi, Mehdi Efendi Mahallesi (Hacı Ömer Ağa) Çeşmesi, Mehmed Emin Ağa (Saksoncubaşı) Çeşmesi, Mehmet Kethûda Çeşmesi (Gürcü Mehmet Paşa Çeşmesi), Narmanlı Cami Çeşmesi, Osman Ağa (Komser) Çeşmesi, Ömer Paşa Çeşmesi, Pervizoğlu Camii Çeşmesi, Rauf Paşa Namazgâh Çeşmesi, Soğuk Pınar Çeşmesi, Şabahane Çeşmesi (Şafiiler Çeşmeleri), Şeyhler Camii Çeşmesi, Yazıcızâde Çeşmesi, Yukarı Mumcu Çeşmesi ve Zeynel Çeşmesi.”
Erzurum, tarihî çeşmeleriyle hem kültürel hem de mimari zenginliğini gözler önüne seriyor ve geçmiş ile geleceği birleştiriyor.

