Erzurum Şehir Arşivi’nde Tarihi Fütüvvetname Gündeme Geldi: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kutsal Meslek Kuralları

Erzurum Şehir Arşivi, Tarihi Bir Belgeyi Gün Yüzüne Çıkardı

2017 yılında Erzurum Teknik Üniversitesi (ETÜ) altında kurulan Erzurum Şehir Arşivi (ERŞA), kentin tarihi mirasını ortaya çıkarmaya devam ediyor.

Fütüvvetname, Tarihin Tozlu Raflarından Gün Yüzüne Çıktı

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Erzurum’daki esnaf şeyhi Debbağ Arif Efendi tarafından koruma altına alınan ve ardından kaybolan fütüvvetname, şimdi Erzurum Şehir Arşivi’nde yeniden gün yüzüne çıktı. İki yıl önce ERŞA’ya bağışlanan bir koleksiyona ait bu yaklaşık 4,5 metre uzunluğunda ve 20 santim genişliğindeki fütüvvetname, ahiliğin esas prensiplerini, mesleki örgütlenme yapısını ve etik kuralları yansıtan nadir bir eser olarak kayıtlara girdi.

Fütüvvetnamenin Değeri ve Keşfi

ETÜ Rektör Yardımcısı ve Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Naim Ürkmez, bu eserin Erzurum’un tarihi açıdan önemli bir kültür varlığıyla yeniden buluştuğunu vurguladı. Ürkmez, “Bu belge, Osmanlı döneminde faaliyet gösteren esnaf şeyhi Debbağ Arif Efendi’den günümüze ulaşmıştır. İlk olarak, 1929 yılında Türkiye Halk Bilgisi Derneği üyesi olarak Erzurum’a gelen Abdulkadir İnan tarafından keşfedilmiştir. Arif Efendi, elindeki şecereyi göstermekle birlikte not alınmasına veya okunmasına izin vermemiştir.” şeklinde konuştu.

Ardından, tarihçi Abdürrahim Şerif Beygu, fütüvvetnamenin geçmişteki önemini vurgulayarak, bu belgeyi incelemiş ve kaleme aldığı Erzurum Tarihi kitabında detaylarını aktararak belgede yer alan bilgilerin önemli bir miras olduğunu kaydetmiştir. Belgenin, 1942 yılında Erzurum’a gelen Cemalettin Server Revnakoğlu tarafından arşivlendiği ve sonrasında Erzurum Tarih Derneği’nin koleksiyonuna geçtiği aktarıldı. İki yıl önce, arşivleme sorunları nedeniyle Erzurum Tarih Derneği tarafından ERŞA’ya bağışlandığı ifade edildi.

Belgenin İçeriği ve Günümüzdeki Önemi

Prof. Dr. Ürkmez, fütüvvetnamenin içerdiği tarih ve etik bilgilerinin önemine dikkat çekerek, “Bu belgenin giriş bölümünde Ahi Evran ve ahiliğin kökenine dair bilgiler yer almakta. Orta bölümdeki ayrıntılar, ahilerin uyması gereken kuralları, mesleki sorumlulukları ve çırak-kalfa-usta yetiştirme yöntemlerini anlatmaktadır. Ayrıca, belgenin son kısımlarında 32 meslek dalı ve bu mesleklerin pirleri hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır. Bu belge, Osmanlı döneminden Cumhuriyet dönemine geçişte önemli bir kültür varlığı olma özelliğini taşımaktadır.” ifadelerini kullandı.

Fütüvvetnamenin günümüz için taşıdığı anlamı da vurgulayan Ürkmez, “Ahilik anlayışında asıl olan mali kazanç değil, toplumda güven oluşturmak ve kaliteli ürünler sunmaktır. Günümüzde etik değerlerin azaldığı bir dönemde bu belge, kültürel mirasımızı hatırlatmak ve gelecek nesillere taşımak açısından eşsiz bir kaynak olma özelliğini taşımaktadır.” şeklinde belirtti.

Dijitalleştirme çalışmaları tamamlandıktan sonra fütüvvetnamenin ulusal ve uluslararası araştırmacıların erişimine açılması planlanıyor.