Erken Menopoz Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Menopoz bazen beklediğinizden daha erken gelebilir. Nelerin erken menopoz riskine sokabileceğini ve sizde yaratacağı değişiklikleri yönetmek için atabileceğiniz adımları öğrenin.
Arama motoruna "menopoz" kelimesini yazın Google size büyükanneniz kadar yaşlı, yıllarca güneşe maruz kaldıktan sonra kırışmış bir cilde sahip ve bir pamuk topu kadar beyaz saçları olan kadınların resimlerini gösterecektir. Menopoz semptomları için kadınların zorlu tedaviler, gece terlemeleri ve sıcak basmalarından şikayet ettiklerini gösteriyor.
Kadınların yaklaşık yüzde 5'inin 45 yaşında menopoza girmekte olduğu (erken menopoz) ve kadınların yüzde 1'inin 40 yaşında menopoza girdiği (erken menopoz) görülmüştür. Öyleyse hazır olduğunuzu hissetmeden önce menopoza geçtiğinizi düşünüyorsanız öncelikle sakin olun. Bu makalede size süreçlerden ve ortak risk faktörlerinden, değişikliklere adapte olmak için atabileceğiniz adımlara kadar erken menopoz hakkında herşeyi anlatacağız.
Menopoz nedir peki?
Terimin kendisi "duraklama" içerse de menopoz aslında adetinizin tamamen durduğu ve yumurtalıklarınızın artık yumurta üretmediği zamandır. Tipik olarak 40'lı yaşların ortasından sonlarına kadar perimenopoz olarak bilinen menopoza giden bir geçiş döneminden geçersiniz. Yumurtalıkların işlevi azalmaya başlar bu nedenle artık düzenli olarak yumurtlamazsınız. İki ila sekiz yıl arasında sürebilen geçiş sırasında yumurtalıklarınız normalden daha düşük miktarlarda östrojen ve progesteron üretecek ve adetleriniz düzensiz, daha kısa veya daha uzun ve daha ağır veya daha hafif hale gelecektir.Bu süre zarfında da sıcak basmaları, vajinal kuruluk, ruh hali değişimleri ve uyku sorunları yaşamaya başlayabilirsiniz. Ayrıca geçiş yaşarken hamile kalabilme olasılığınız hala mevcuttur bu nedenle çocuk sahibi olmak istemiyorsanız tercih ettiğiniz doğum kontrol yöntemini son adet döneminizden bir tam yıl sonrasına kadar kullanmaya devam etmelisiniz.
Adet görmeden tam bir yıl geçirdikten sonra kesin olarak menopoza girmişsinizdir. Menapoza girme yaşı etnik kökene, vücut ağırlığına, aile geçmişine ve tıbbi geçmişe göre değişebilir.
Erken menopoz tam olarak nedir?
Herkes ve her vücut farklı olduğu için kişi menopoza geçişe ortalamadan daha erken başlayabilir. Menopoz 40 yaşından önce gerçekleştiğinde buna erken menopoz denir. Prematüre veya erken menopozun tüm nedenlerine uyan tek bir beden olmasa da bazı faktörler bununla baş etme şansınızı artırabilir. Radyasyon veya kemoterapi (yumurtalıklara zarar verebilecek) gibi kanser tedavileri almak, belirli sağlık sorunlarına (otoimmün hastalıklar, HIV ve AIDS ve kronik yorgunluk sendromu gibi) sahip olmak ve uterusu çıkarmak için ameliyat (diğer bir deyişle histerektomi) almak erken menopoz yaşama olasılığınızı artırır. Bazı sağlıksız yaşam tarzı seçimleri de büyük bir rol oynayabilir. Sigara içenler sigara içmeyenlere göre bir ila iki yıl önce menopoza girme eğilimindedirler ve daha kötü sıcak basmaları yaşama eğilimindedirler ve daha fazla kemik kaybı yaşayabilirler.
Ancak hiç sigara içmemiş olsanız ve başka bir rahatsızlığınız olmasa bile eğer ailenizden geçerse erken menopoza yatkın olabilirsiniz. Genellikle anneler, teyzeler, kız kardeşler ve büyükanneler kendi menopoz yolculuğunuzun nasıl olacağına dair geleceğe bir pencere olabilirler.
Peki menopoza erken girmek sağlığınızı riske atabilir mi? Bilimsel bir incelemeye göre araştırma maalesef erken menopoz ile erken ölüm riski, kardiyovasküler hastalıklar, belirli nörolojik hastalıklar, osteoporoz veya tatmin olma sorunları ve duygudurum bozuklukları arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Dahası menopoza ne kadar erken ulaşırsanız olumsuz etkilerin riskinin arttığını ve geçişinizde frenleri pompalamak için atabileceğiniz herhangi bir adım olmadığı inceleme tarafından görülmüştür. Araştırmaya göre özellikle hormonal tedaviler olumsuz etkileri azaltmaya yardımcı olabilir ancak tüm bu sonuçları etkili bir şekilde önleyemezler.
Erken menopozun belirtileri nelerdir?
Erken menopoz evresinde yumurtalıklarınız yumurta üretmeyi tamamen bırakmadan önce menopoza erken veya ortalama yaşta geçseniz de ortak semptomlar olarak olan gece terlemeleri, sıcak basmaları, uyku güçlüğü ve ruh hali değişimleri yaşayabilirsiniz. Bununla birlikte erken menopozu olan hastalar bu semptomların daha yoğun olduğunu bildiriyor ve araştırmalar erken menopoz vakalarında sıcak basmaların genellikle daha şiddetli olduğunu gösteriyor. Hormonal kontraseptifler sıcak basmaları, gece terlemeleri ve adet düzensizlikleri gibi erken menopoz semptomlarını maskeleyebilir ve bu da perimenopoz aşamasında olup olmadığınızı anlamayı daha az belirgin hale getirir. Bu nedenle hormonal bir doğum kontrol yöntemi kullanıyorsanız,ü olağandışı değişikliklere dikkat edin ve endişelerinizi doktorunuza bildirin. Menopoza girdikten sonra yavaşlayan metabolizmanızla birlikte vücudunuzun östrojen seviyelerinin düşmesi kilo alımına neden olabilir. Diğer menopoz belirtileriniz azalabilir ancak bazı insanlar hayatlarının geri kalanında sıcak basmalar yaşayabilir. Doktorunuza danışarak semptomlar için bazı ilaçlar kullanabilirsiniz.
Tedavilerinize doğal bir şekilde devam etmeyi tercih ediyorsanız günlük rutininizde bazı değişiklikler yapmak yan etkileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Sıcak basmaları aşırı kilolu kişiler için daha kötü olabileceğinden onu tetikleyebilecek baharatlı yiyecekler, alkol, kafein veya stresten kaçınmayı deneyin. Bunun yerine yoga veya yürüyüşle kilo verme yollarına gidin.
İşlenmiş gıdaları, tuzu ve kafeini ortadan kaldırmak, Akdeniz tarzı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak kadınların bu süreçte kullanabilecekleri yaşam tarzı değişiklikleridir. Bu değişiklikler kadınların bu süre içinde yaşamaya başlayabilecekleri kilo alımını ve lipid veya kardiyovasküler değişiklikleri en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Erken menopozun uzun vadeli etkileri var mı?
Hormonlarınızı sizi karamsar bir ruh haline, sürekli yorgun hissetmenize ve hemen hemen diğer tüm rahatsızlıklara neden olduğu için suçlamak kolaydır ancak durum o kadar kötü değil. Aslında östrojen kalbinizi ve kemiklerinizi güçlü tutmanıza yardımcı olur. Bu nedenle kadınlarda erken menopoz hatta ortalama bir yaşta menopoz nedeniyle bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Erken menopozun kalp ve kemik sağlığıyla ilişkili olarak daha uzun vadeli etkileri olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Kadın üreme sistemini düzenlemede anahtar bir hormon olan östrojen ayrıca kan damarlarının gevşemesine yardımcı olur ve vücudun kolesterol seviyelerini yönetmesine yardımcı olur. Düşük östrojen seviyeleri nedeniyle kalbe giden arter duvarlarında potansiyel olarak tıkanma olabilir ve kalp hastalığı riskini artırabilir. Östrojendeki aynı düşüş kemik kütlesini kaybetme oranınızı artırabilir ve bu da osteoporoz gelişme riskinizi artırabilir. Ancak bu ciddi sağlık sorunlarından bazılarını (osteoporoz ve arterlerde birikme gibi) potansiyel olarak tedavi etmek ve önlemek ve yan etkileri hafifletmek için hormon replasman tedavileri vardır. Tedavi sadece semptomlarınızın çoğunu iyileştirmekle kalmaz aynı zamanda bu sağlık komplikasyonlarına karşı da koruma sağlayabilir. Çoğu durumda vücudunuzun doğal olarak ürettiği hormon eksikliğini telafi etmek için her gün östrojen içeren bir hap veya bir östrojen ve progesteron kombinasyonu alabilirsiniz. Tipik olarak hormon replasman tedavisi 59 yaşın altındaki ve menopoza girdikten sonraki 10 yıl içinde olan kişiler için bir tedavi olabilir ancak daha genç bireyler ve son dönemlerine daha yakın olanların tedaviden zararlı yan etkiler yaşaması daha olasıdır. Bazı kadınlar için bu tedavi kan pıhtıları, meme kanseri ve safra kesesi hastalığının yanı sıra kalp krizi ve felç geçirme riskinizi artırabilir. Yani tedaviden önce mutlaka iyi bir doktor kontrolü yapılmalıdır.
Erken menopoza geçiş yaptığınızı düşünüyorsanız ne yapmalısınız?
Önce derin bir nefes alın ve kendinize bunun tamamen normal ve fizyolojik bir süreç olduğunu hatırlatın. İki ila üç döngüyü kaçırdıysanız ve başka menopoz semptomları yaşıyorsanız doktorunuzdan randevu alın. Ardından doktorunuz gerçekten menopoza geçip geçmediğinizi onaylamak için kan testi yapabilir. Sonucunda sizi nelerin beklediği konusunda bilgi verir ve size isterseniz tedavi için hangi tıbbi seçeneklerin bulunduğunu anlatacaktır. Unutmayın menopoz semptomlarını ne kadar erken yaşamaya başlarsanız başlayın yalnız değilsiniz. Menopoz normal zamanlarda bile kültürümüzün ön plana çıkarmadığı bir şeydir ve bu kadınlara çok büyük bir kötülük yapar. Kadınların bu gerçekten önemli yaşam değişikliğini destek ve doğrulama olmadan geçirmesi zordur. Bu yüzden çevrenizden ve doktorunuzdan yardım almak konusunda çekimser olmayın.
