Nöbetçi Eczaneler
Erken Ergenlik Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Çocuk sağlığı konusundaki en kritik meselelerden biri olan erken ergenlik, ailelerin dikkatini bekleyen bir durum olarak öne çıkıyor. Memorial Antalya Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bölümü’nden Uzm. Dr. Jamala Mammadova, erken ergenliğin belirtileri, risk faktörleri ve tedavi yöntemleri hakkında önemli bilgiler sunuyor.
Erken Ergenliğin İki Ana Kategorisi
Dr. Mammadova, erken ergenliğin, vücuttaki hormon dengesizliklerinden kaynaklandığını ifade ederek, “Bu durum iki ana türe ayrılmaktadır. Merkezi erken ergenlik, beyindeki hipotalamus ve hipofiz bezinin erken uyarılmasıyla ortaya çıkar. Genetik faktörler, beyin tümörleri, menenjit gibi enfeksiyonlar, baş yaralanmaları ve doğuştan gelen anomaliler bu durumu tetikleyebilir. Obezite de hipotalamus üzerinde etkili olarak erken ergenliği hızlandırabilir.” açıklamasında bulundu. Ayrıca, periferik erken ergenliğin ise, yumurtalık, testis veya adrenal bezlerden aşırı östrojen ya da testosteron salgılanmasından oluştuğunu sözlerine ekledi.
Cinsiyete Göre Değişen Belirtiler
Mammadova, erken ergenlik belirtilerinin cinsiyetler arasında farklılık gösterdiğini vurgulayarak, “Vücut kokusu, sivilce, hızlı kemik olgunlaşması ve duygusal dalgalanmalar her iki cinsiyet için de gözlemlenebilir. Kız çocuklarında 8 yaş öncesi göğüs gelişimi, hızlı boy uzaması, koltuk altı ve kasık kıllanması gibi belirtiler izlenirken, erkek çocuklarında ise 9 yaş öncesi testis büyümesi ve penis uzaması da dikkat edilmesi gereken diğer semptomlardır.” ifadelerini kullandı.
Psikolojik Durumun Önemi
Erken ergenliğin yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik etkilerinin de olabileceğine dikkat çeken Dr. Mammadova, “Tanı süreci, fizik muayene, hormon testleri, kemik yaşı değerlendirmesi ve gerektiğinde beyin MR’ı gibi incelemeleri içerir. Aileler, çocuklarının duygusal durumunu gözlemlemeli ve bu durumun tedavi edilebilir olduğunu onlara net bir şekilde ifade etmelidir.” dedi.
Erken Tedavi Şansı
Merkezi erken ergenlik tedavisinde en sık kullanılan yöntemin, hipofiz bezini baskılayarak hormon üretimini durduran GnRH analogları olduğunu belirten Mammadova, “Bu ilaçlar genellikle aylık enjeksiyonlar şeklinde uygulanmakta ve çocuk normal yaşına ulaşana kadar devam etmektedir. Periferik örneklerde ise, altta yatan sorun ele alınmalıdır, örneğin tümör varlığında cerrahi müdahale ya da radyasyon tedavisi önerilmektedir.” açıklamasını yaptı.
Risk Faktörlerinin Azaltılması
Erken ergenliği tamamen önlemenin mümkün olmasa da bazı risklerin azaltılmasının mümkün olduğunu belirten Dr. Mammadova, “Hormon içeren ilaçları çocukların erişiminden uzak tutmak, sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek ve düzenli egzersiz yapmak oldukça önemlidir. Ayrıca, ailede genetik bir yatkınlık varsa çocukların erken tarama testlerinden geçmesi faydalı olacaktır.” şeklinde uyarıda bulundu.
Ailenin Rolü ve Destekleme Önemi
Mammadova, erken ergenlik sorunuyla karşılaşan çocukların, sosyal adaptasyon süreçlerini desteklemek için ailelerin yargılama yapmadan yardımcı olmaları gerektiğini belirtti. Çocukların büyüme hızlarının düzenli olarak izlenmesi, dengeli beslenme ve yeterli dinlenme ile stres yönetimine dikkat edilmesi, hormonal dengenin korunmasına katkı sağlayacaktır.