Nöbetçi Eczaneler
Endometriozis: Çikolata Kisti Nedir?
Çikolata kisti olarak bilinen endometriozis, şiddetli adet ağrısı, kronik pelvik ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı, dışkılama ve idrar yapımında zorluk ile kısırlık gibi belirtilerle kendini göstermektedir. Medical Park İzmir Hastanesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Fügen Erdem Ünsal, “Endometriozis, yumurtalık rezervini etkileyebilir ve tüplerdeki yapışıklıklara yol açarak gebelik şansını azaltabilir” şeklinde açıklamada bulundu.
Endometriozisin Oluşum Süreci
Endometriozis, rahim içini kaplayan endometrium dokusunun rahim dışında, genellikle yumurtalıklar ve fallop tüpleri gibi yerlerde büyümesiyle karakterizedir. Op. Dr. Ünsal, “Her ay adet döngüsünde endometrium kalınlaşır ve vücuttan atılır. Ancak endometriozis bulunan kadınlarda bu dokular da aynı döngüye girer; kalınlaşır, kanar, fakat dışarı atılamaz. Bu durum, kanın ve dokunun birikmesine yol açar” dedi. Sonuç olarak oluşan erimiş çikolatayı andıran kistik yapılar “çikolata kisti” olarak adlandırılmaktadır.
Endometrioziste Dikkat Edilmesi Gereken Risk Faktörleri
Endometriozisin kesin nedenleri tamamen anlaşılmamış olsa da, bazı teoriler ve risk faktörleri şunlardır:
– **Retrograd Adet Kanaması:** Adet kanı fallop tüplerinden geriye doğru karın boşluğuna akarak endometrial hücrelerin burada büyümesine neden olabilir.
– **Metaplazi:** Karın boşluğundaki hücrelerin, çeşitli faktörler etkisiyle endometrial hücrelere dönüşmesi olasılığı.
– **İmmün Sistem Sorunları:** Bağışıklık sisteminin rahim dışındaki endometrial hücreleri tanıyıp yok edememesi.
– **Genetik Yatkınlık:** Aile geçmişinde endometriozis bulunan kadınlarda hastalık riski artış göstermektedir.
– **Hormonal Dengesizlikler:** Östrojen hormonunun düzensizliği hastalığın gelişiminde etkili olabilir.
– **Cerrahi Müdahalenin Sonuçları:** Ameliyat sonrası endometrial hücrelerin farklı alanlara yayılması da nadir görülen bir sebep olabilir.
Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkileri
Çikolata kistinin belirtileri, kişiden kişiye değişmekte ve kistin boyutuyla her zaman orantılı olmayabilmektedir. Bazı kadınlar hiçbir belirti yaşamazken, diğerleri aşırı ağrı ve yaşam kalitesinde düşüklük hissedebilir. Yaygın olarak görülen belirtiler arasında şunlar bulunmaktadır:
– Şiddetli adet ağrıları (dismenore).
– Kronik pelvik ağrı.
– Ağrılı cinsel ilişki (disparoni).
– Dışkılama veya idrar yapımında ağrı.
– Kısırlık (infertilite) – hastalık genelde infertilite tetkiklerinde teşhis edilir.
– Aşırı ve düzensiz adet kanamaları.
– Kronik yorgunluk ve mide bulantıları.
Teşhis Yöntemleri ve Tedavi Seçenekleri
Op. Dr. Ünsal, çikolata kistinin tanısında sıklıkla belirtiler, fizik muayene ve görüntüleme tekniklerinden faydalandıklarını açıkladı. Ultrasonografi, Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme, kan testleri ile laparoskopi gibi yöntemler teşhis için kullanılmaktadır.
Endometriozis tedavisi, hastanın yaşına, kistlerin büyüklüğüne ve belirti şiddetine bağlı olarak kişisel bir planla uygulanmaktadır. Tedavi seçenekleri arasında;
– Ağrı yönetimi için non-steroid antiinflamatuar ilaçlar.
– Hormonal tedaviler: Doğum kontrol hapları, progestinler ve GnRH agonistleri.
– Cerrahi müdahale: Laparoskopi, laparotomi ve histerektomi.
Op. Dr. Ünsal, şiddetli belirtiler yaşayan kadınların mutlak bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurarak doğru tanı ve kişiye özel tedavi planı almaları gerektiğini vurguladı.
