Diyarbakır Kocaköy’de Tarihi Bir Doğa Harikası: Kalkan Kaya
Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesinde yer alan ve ince bir sütun üzerine inşa edilmiş gibi duran geniş bir kaya, buzul çağı kalıntısı olarak nitelendiriliyor.
Yerel halk arasında “mantar kaya” ya da “kalkan kaya” olarak adlandırılan bu doğa harikası, etkileyici görünümüyle dikkat çekiyor. İlçe merkezinin yaklaşık 4 kilometre uzağındaki bu yapının, zamanın koşullarına dayanıklılığı göze çarpıyor. Antropolog Naci Akdemir, bu bölgenin sediment tortulu kaya kütlelerinden meydana geldiğini açıklıyor. Akdemir, Afrika-Arabistan plakasının Avrasya kıtasını kuzeye doğru itme sürecinin, bu arazinin oluşumunu sağladığını ifade ederek, bu yükselişin ve kuzeye gidişin hâlâ devam ettiğini belirtti.
Coğrafi Oluşumlar ve Tarihsel Süreç
250-300 milyon yıl önce başlayan bu jeolojik süreçte, bölgenin her yıl 10-15 milimetre kadar kuzeye doğru ilerlediğini kaydeden Akdemir, “Gözlemlenen bu yapı, coğrafyacıların ‘şeytan masası’ veya ‘mantar kayası’ olarak adlandırdığı oluşumların tipik ve en etkileyici örneklerindendir” diyerek açıklamasını sürdürdü.
Ayrıca, bu yapının buzul çağı dönemine ait olduğunu vurgulayan Akdemir, “Su ve rüzgar aşındırması ile oluşmuş gibi görünse de benim düşünceme göre, bu durum buzul çağının etkilerinden kaynaklanmıştır. Çünkü şu an bulunduğumuz zemin, su aşındırmasını gösterecek bir akış çizgisi yahut dere barındırmıyor. Dolayısıyla, bu oluşumun buzul çağından kalma bir yapı olduğuna inanıyorum” şeklinde konuştu.
Kalkan kaya, Kocaköy’ün önemli simgelerinden biri olarak, yaklaşık 5-6 milyon yıl önce bu şekilde şekillendi. Akdemir, bölgedeki tarihsel bağlamı hatırlatarak, “Geçmişte, bugünkü Afrika-Arabistan ve Avrasya arasında bulunan Tetis Denizi, şimdilerdeyken Akdeniz’in kalıntısını oluşturmakta” ifadelerini kullandı.
Kocaköy’deki bu tarihi ve doğal oluşum, bölgenin kültürel ve coğrafi mirasının önemli bir parçası olmayı sürdürüyor.
