Yaz Aylarında Bebekler ve Çocuklar için İshal Riski: Doç. Dr. Samet Özer Uyarıyor

**Yaz Aylarında İshal: Bebekler ve Çocuklar İçin Risk**

Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Samet Özer, yaz sezonunda bebekler ve çocukların sağlıklarını tehdit eden ishal hakkında önemli bilgiler paylaştı.

Özellikle yazın aşırı sıcakların etkisiyle gıda ve içeceklerin bozulma olasılığı artıyor. Aynı zamanda içme suyu kaynaklarının kirlilik riski de yükseliyor. Yıkanmamış meyve ve sebzelerin tüketimi, bağırsak enfeksiyonlarına zemin hazırlayabiliyor ve bu durum çocuklarda ishal vakalarında artışa neden olabiliyor.

**Dehidratasyonun Tehlikesi**

İshal, vücutta önemli miktarda su ve elektrolit kaybına yol açarak dehidratasyona yol açabilir. Bu durum, özellikle bebekler ve küçük çocuklar için hayati riskler taşımaktadır. Her yıl dünya genelinde yaklaşık 1,7 milyar ishal vakasının gerçekleştiği ve bebek ölümlerinin üçüncü en yaygın nedeni olduğu belirtiliyor. 2019 yılında, beş yaşın altındaki çocuklarda, büyük çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 370 bin ishal kaynaklı ölüm meydana gelmiştir. Gelişmiş ülkelerde ise oral rehidratasyon çözümlerinin kullanılması ölüm oranlarını önemli ölçüde azaltmış durumda. Çocuklarda ishalin en yaygın nedeni viral gastroenterittir ve bu durum bulaşıcıdır. Anne sütünün sağladığı beslenmede, dışkı genellikle yumuşak ve sulu olabilmektedir, ancak bu durum ishal olarak değerlendirilmemektedir.

**Rotavirüs Aşılama Önerisi**

İshal, kirli su kaynaklarından kaynaklanan bakteriyel, viral ve parazitik enfeksiyonların bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. 5 yaş altı çocuklarda rotavirüs, norovirüs, adenovirüs ve astrovirüs gibi patojenler sık görülür. Rotavirüs, bulaşıcılığı yüksek bir virüs olması nedeniyle özellikle öne çıkmaktadır. Rotavirüs enfeksiyonuna karşı geliştirilen aşı, enfeksiyondan korunmanın en etkili yollarından biri olarak dikkat çekiyor. Tüm bebeklerin, ilk altı ay içinde ağız yoluyla iki doz rotavirüs aşısı olması önerilmektedir.

**Hijyen Kurallarına Dikkat**

İshale neden olan hastalıklar, kötü hijyen koşullarında daha da yayılabilmekte ve kişiden kişiye geçiş riski taşımaktadır. Hijyenik olmayan gıda ve içeceklerin hazırlanması, ishal için başka bir tetikleyicidir. Ayrıca, evlerdeki suyun hijyenik olmayan koşullarda depolanması ve kullanılması da önemli bir risk faktörü oluşturur. Balık ve deniz ürünlerinin kirli sulardan elde edilmesi gibi faktörler de sindirim sistemi enfeksiyonlarına yol açabilir. Küçük çocuklar ve bebekler bu kirli alanlardan kolayca etkilenebilmektedir. Bunun yanı sıra, özellikle yaz aylarında popüler olan toplu havuzlar da bulaşma riskini artıran bir unsur olarak karşımıza çıkıyor.

**Gıda Güvenliği ve Sıcaklık Kontrolü**

Buzdolapları, genellikle 0 ile 5 santigrat derece arasında sıcaklıkta çalışmaktadır. Bu sıcaklık aralığı, bakteriyel üremeyi büyük ölçüde engellemesine rağmen bazı zararlı bakteriler yine de aktif kalabilmektedir. Çiğ ve pişmiş gıdaların bir arada bulunması, gıdaların bozulmasına neden olabilen bir durumdur.

**İshali Tanımak Önemli**

İshal belirtileri arasında dışkı değişiklikleriyle birlikte karın ağrısı, aralıklı kusma, yüksek ateş, iştahsızlık ve halsizlik gibi belirtiler yer almaktadır.

**Acil Müdahale Gerekiyor**

Bebek ve çocukların susuz kalıp kalmadığını anlamak önemlidir. Ağız ve dudaklarda kuruluk, göz çukurlarının çökmesi, az gözyaşı dökülmesi ve cilt esnekliğinde azalma gibi belirtiler, ciddi bir durumun habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda acil tıbbi yardım alınması gereklidir.

**Hızla Müdahale Edilmeli**

İshal durumu, beş yaş altındaki çocuklarda hayati önem taşımaktadır. Anne ve babalar, çocuklarına bol sıvı vermeye dikkat etmelidir. Eğer ishal durumu kötüleşirse, zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekebilir. İshali olan çocuklar, kusma, ağız kuruluğu ve göz çukurlarında çökme gibi belirtiler gösterdiğinde hemen düz bir yüzeye yatırılıp acil yardım talep edilmelidir.