Nöbetçi Eczaneler
2024 Yılında Ar-Ge Harcamaları 651 Milyar TL’ye Ulaştı
2024 yılı itibarıyla Türkiye’de Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcamaları 651 milyar 822 milyon TL seviyesine yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2024 Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması’nın sonuçlarına göre, gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması, bir önceki yıla kıyasla 274 milyar 279 milyon TL’lik bir artışla bu rakama ulaştı.
GSYH İçindeki Payda Artış
Bu yıl Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki oranı yüzde 1,46 olarak kaydedildi. 2023 yılında bu oran yüzde 1,39 seviyesindeydi. 2024 yılı GSYH toplamı ise 44 trilyon 587 milyar 225 milyon TL olarak belirlendi.
Öncü Sektörler ve Harcama Dağılımı
Ar-Ge harcamalarının en büyük kısmı, mali ve mali olmayan şirketler tarafından gerçekleştirildi; bu gruptaki pay yüzde 64,8 olarak belirlendi. Yükseköğretim kurumu ise yüzde 30,9 oranıyla ikinci sırada yer aldı. Devletin Ar-Ge harcamaları, toplam harcamaların yüzde 4,3’ünü oluşturdu ve en fazla harcama kalemi personel harcamaları oldu; bu rakam da yüzde 59,5 olarak tespit edildi.
Finansman Kaynakları ve İşgücü Dağılımı
2024 yılında Ar-Ge harcamalarının yüzde 53,8’i mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edildi. Diğer finansman kaynakları arasında genel devlet Ar-Ge harcamalarının payı yüzde 30,4, yükseköğretim yüzde 12,9, yurt dışı kaynaklar yüzde 2,9 ve diğer iç kaynaklar ise yaklaşık yüzde 0,01 ile kaydedildi. Tam zaman eşdeğeri cinsinden, toplam 310 bin 473 Ar-Ge çalışanı istihdam edildi. Bu personelin yüzde 67,1’i mali ve mali olmayan sektörlerde, yüzde 30,0’ı yükseköğretimde, yüzde 2,9’u ise kâr amacı gütmeyen kuruluşların dahil olduğu genel devlet sektöründe yer aldı.
Kadın Çalışan Oranı ve Eğitim Düzeyi
Kadın Ar-Ge personeli sayısı, toplam Ar-Ge çalışanlarının yüzde 34,2’sini oluşturarak 106 bin 74 kişi olarak kaydedildi. Yükseköğretimde kadın oranı ise yüzde 47,9; genel devlette yüzde 30,6 ve mali sektörlerde ise yüzde 28,2 olarak belirlendi. Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise, yüzde 39,9’un lisans, yüzde 30,6’nın doktora ya da eşdeğer, yüzde 20,3’ün yüksek lisans, yüzde 4,9’un meslek yüksekokulu ve yüzde 4,4’ün lise ve altındaki düzeylerde olduğu görüldü.
Bölgesel Dağılım ve Harcamalar
2024 yılında Ar-Ge harcamalarının en fazla yapıldığı bölge TR10 (İstanbul) oldu ve toplam harcamanın yüzde 33,4’ünü gerçekleştirdi. Bunu yüzde 27,8 ile TR51 (Ankara) ve yüzde 9,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) izledi. Ar-Ge personeli dağılımında ise İstanbul, Ankara ve TR42 bölgeleri sırasıyla yüzde 32,6, yüzde 19,2 ve yüzde 8,3 ile dikkat çekti.
Şirketlerin Ar-Ge Merkezleri ve Harcama Oranı
Mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapılan 422 milyar 307 milyon TL’lik Ar-Ge harcamasasının %52,7’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan harcamaların büyük bir kısmı, 250 ve üzeri çalışanı bulunan girişimler tarafından gerçekleştirildi.
Yüksek Teknoloji Faaliyetleri ve Araştırmacı İstihdamı
2024 yılı itibarıyla imalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler arasında en yüksek harcamanın, yüksek teknoloji faaliyetlerinde gerçekleştirildiği gözlemlendi. 210 milyar 506 milyon TL’lik Ar-Ge harcamasasının yüzde 46,9’unun, yüksek teknoloji girişimleri tarafından yapıldığı belirlendi.
Dolaylı Ar-Ge Teşvikleri
Son olarak, dolaylı Ar-Ge teşviklerinin özel sektör Ar-Ge harcamaları içindeki payı 2015 yılında yüzde 14,8 iken, 2024’te bu oran yüzde 25,1’e yükseldi. 2015 yılında mali ve mali olmayan şirketlerin toplam Ar-Ge harcaması 11,2 milyar TL iken, bu rakam 2024 yılında 422 milyar TL’ye çıktı.
