Zona nasıl bulaşır?

Zona hastalığının etkeni herpes virüs ailesinin üyesi varisella zoster virüstür. Varisella zoster virüsü aynı aileden olduğu ve uçuk etkeni olan herpes simplex virüsünün (direkt temas ya da damlacık yoluyla bulaşır) aksine asıl olarak solunum yoluyla bulaşır. Ayrıca derideki veziküller ve zoster lezyonları uçuktan farklı olarak canlı virüs içerir ve bulaştırıcıdır. Virüs asıl olarak solunum yoluyla bulaşır. Ardından birinci viremiyi yaparak retikülo endotelyal sisteme yerleşir: 11 ila 13 gün sonra ikinci viremi olur ve tüm vücutta deri lezyonları görülür. Primer enfeksiyonun ardından virüs arka kök nöronlarda veya kafadaki sinir kavşak noktalarında bekleme periyoduna geçer. Tekrarlayan enfeksiyonlar o sinirlerin duyusunu aldığı cilt bölgelerinde oluşur. Hastalığın kontrolünde hücresel bağışıklık önemlidir. Yetişkinlerde hücresel bağışık yanıt daha güçlü olduğundan hücre harabiyeti özellikle akciğerde daha fazladır ve klinik tablo daha ağırdır.

Zona hastalığı nasıl başlar?

Varisella zoster virüsün özellikle çocuklarda görülen Primer enfeksiyon tablosu suçiçeğidir. Hastalık belirtileri 14 günlük inkübasyon dönemini takiben başlar. Hastalık ateş ve ciltteki kabarık, içi su dolu, kaşıntılı deri döküntüleri ile karakterizedir. Lezyonlar üç beş gün içinde ilerleme göstererek farklılaşarak kuruyarak kaybolur. Lezyon tiplerinin hepsi aynı anda vücutta görülebilir. Lezyonlar yaygındır ve gövdede kol ya da bacaklardan daha fazladır.
Lezyonların kafa derisinde olması birçok hastalıktan ayrılması da önemlidir. Lezyonlar kaşıntılıdır ve bakteriyel süper enfeksiyonlar eklenebilir.

İlerleyen yaşlarda özellikle 50 yaş bileğinde sinir ganglionlarında bekleyen herpes zoster virüsün geç enfeksiyonu ve tekrarı sonucu zona hastalığı ortaya çıkar. Lezyonlar genellikle tutulan sinirin ilişkili olduğu cilt kısımlarıyla bağlantılıdır. Lezyonlar ortaya çıkmadan önce bu deri bölgelerinde şiddetli ağrılar görülebilir. Uçuk virüsüne benzer Lezyonlardır. Hastalığın sıklığı yaşla birlikte artar. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ölümcül olabilir, onun haricinde sağlıklı bireylerde lezyonlar değişken olmakla birlikte günler, haftalar belki de aylar içerisinde tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden kaybolmaktadır ve sağlık açısından ciddi bir tehdit oluşturmaz. Fakat ilerleyen zamanlarda tekrarlayıcı olabilir.

Zona tedavisi nasıldır?

Hafif enfeksiyonlarda tedavi semptomatiktir; ağrı kesici krem pomat zona hastalığı için yeterli olacaktır. Ağır suçiçeği enfeksiyonlarının tedavisinde antiviral ilaç olan asiklovir kullanılır. Varisella zoster virüs bu ilaca az duyarlı olduğu için yüksek dozlarda kullanmak gerekmektedir. Bağışıklık sistemi baskılamış hastalarda da aynı ilaç tercih edilmek mecburiyetindedir buna karşın normal sağlıklı bireylerdeki enfeksiyonlarda valasiklovir ve famsiklovir de kullanılabilir. Temastan sonraki ilk üç gün içerisinde immünglobülin tedavisi yapılabilir. Ayrıca uzun yıllardır güvenle kullanılan virüs aşısı da bulunmaktadır.

Zona hastalığı tekrarlar mı?

Tekrarlama ihtimali tamamen iyileştikten sonra da her zaman için söz konusu olabilir. Burada söz konusu olan faktörler hastalığın ilk ortaya çıkışındaki etkenlerle hemen hemen benzerdir. Stres, diyet, beslenme bozuklukları, uzun süreli hastalıklar gibi bağışıklık sistemi aktivitesini azaltan faktörlerin hepsi, sinir kavşaklarında sessiz dönemde bekleyen herpes zoster virüsünün yeniden aktive olması ve zona hastalığının ortaya çıkması için uygun şartları yeniden oluşturabilir.