Erzurum Kalkınma Vakfı (ER-VAK) tarafından gerçekleştirilen ‘Kardaş Kömeği’ başlıklı konferans, Prof. Dr. Betül Aslan’ın etkileyici sunumu ile duygusal anlara sahne oldu. EİT 2025 Erzurum Turizm Başkenti etkinlikleri çerçevesinde Atatürk Üniversitesi Kemal Bıyıkoğlu salonunda düzenlenen program, saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başladı. ER-VAK Başkanı Erdal Güzel, açılışta şair Mustafa Özkan’ın duygusal bir şiirini paylaştı: “Cemiyet kuruldu hayra koşuldu/ Nice zorlu engel aşkla aşıldı/ Bakü’den Tiflis’ten yola düşüldü/ Gönülden gönüle gardaş kömeği.” Konferansın devamında, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Betül Aslan, Erzurum’un 16 Şubat 1916 tarihinde Rus işgali altına girdiğini vurguladı.
Prof. Dr. Aslan, kaçamayanların zor günlerinin başlangıcına dikkat çekerek, şunları ifade etti: “Rus işgali döneminde, özellikle Ermeni askerleri, girdikleri yerlerde Müslümanlara acımasızca saldırmış, evleri ateşe vermiş ve yiyecek ile eşyalarına el koymuşlardır. Azerbaycan Türkleri, Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi aracılığıyla Erzurum halkına yardım etmeye çalışmışlardır. Fakat, yardım götürmek isteyen cemiyetin çabalarına engel olunmuştur. Ermenilere ise hiçbir kısıtlama getirilmemiştir. Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi’nin Tiflis’deki temsilcisi Dr. Hüsrev Paşabey Sultanov’un ve ‘Şehirler İttifakı Başkanı’nın gayretleriyle bölgedeki Müslümanlara yardım gönderebilmek için izin alınmıştır. Dolayısıyla Cemiyet-i Hayriye, 1916’nın Haziran ayında, General Mayor Han Talişinski ve İlyasov’u Erzurum’a göndererek 16 bin hapisteki Müslümanın listesini oluşturmuştur. İlk olarak Kars’tan un ve arpa temin edilerek, bu temel gıda maddeleri halka dağıtılmıştır. Ayrıca, Cemiyetin gayretleriyle bir ay içinde 250 sahipsiz çocuk ve 150 bakıma muhtaç kadın, Rus askerlerinden kurtarılmış ve güvenli sığınaklara yerleştirilmiştir.”
Konferansa katılan bazı izleyicilerin, işgal dönemine ait acı hikayeleri dinlerken gözyaşlarına hakim olamadıkları dikkat çekti. Prof. Dr. Aslan, sözlerine böyle devam etti: “1915 yılının başlarından savaşın sona ermesine kadar, Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, işgal altındaki bölgelere giderek halkın temel ihtiyaçlarını karşılamış ve onların haklarını savunmuştur. Kars, Ardahan, Kağızman, Oltu, Batum, Erzurum, Hınıs, Trabzon, Iğdır ve Van’da şubeler açarak iaşe ve sağlık hizmetleri sunmuş, Rus askerlerinin Müslümanlara uyguladığı haksızlıklar ve Ermenilerin saldırılarını önlemeye yönelik çalışmalar yürütmüştür. Ayrıca, 1917 yılında Şubat İhtilali akabinde, Ermeni saldırılarına karşı Türk halkını örgütleme çabası göstermiştir. Rus ordusunun Erzincan Mütarekesi sırasında bölgeden çekilmesi sırasında, yerel halk ile beraber Ermenilere karşı verilen mücadelelerde pek çok Cemiyet temsilcisi şehit edilmiştir.”
Prof. Dr. Aslan, Azerbaycan Türklerinin, Türk dünyası açısından büyük bir dayanışma örneği sergileyen “Kardaş Kömeği” hareketinin gelecekteki önemi üzerine de vurgu yaptı. Konferansa, Vali Yardımcısı Mustafa Berk Çelik, Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Zafer Aynalı, Atatürk Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yüksel Göktaş, EİT 2025 Erzurum Turizm Başkenti Koordinatörü Muharrem Çığlık, Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Yer ve birçok davetli katılım gösterdi. Vali Yardımcısı Berk, Prof. Dr. Betül Aslan’a sunumu için teşekkür ederek, kendisine plaket takdim etti.