Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras” Projesi
Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras” projesi çerçevesinde Antalya genelinde 20’den fazla noktada gerçekleştirilen kazı ve araştırmalar, 2025 sezonunda kentin arkeoloji haritasını baştan şekillendirdi. Phaselis’ten kişisel korunma amaçlı tılsımlar, Aspendos’taki Hermes heykeline, Limyra’daki kayıp Zeus Tapınağı’ndan Karain’deki Türkiye’nin en eski insan dişlerine kadar uzanan buluntular, Antalya’nın katmanlı tarihini gözler önüne serdi.
Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından paylaşılmış olan bilgilere göre, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras” projesi kapsamında 2025 yılı itibarıyla Antalya genelinde 20’den fazla merkezde yürütülen kazı ve araştırmalar, kentin geçmişine dair önemli boşlukları dolduran nitelikli buluntular ortaya koydu. Kemer kıyılarından Finike vadisine, Serik platosundan Alanya yamaçlarına kadar uzanan geniş coğrafyada tapınaklar, heykeller, mozaikler ve gündelik yaşama ait izler gün yüzüne çıkarıldı.
Phaselis’te Günlük Yaşam ve İnanç İzleri
Denizcilerin kenti Phaselis’te, Domitianus Agorası ve Arkaik Apollon sunağı çevresindeki yürütülen çalışmalarda Roma Dönemi’ne ait dikkat çekici küçük buluntular ele geçirildi. Bronz muhafaza içinde rulo şeklinde saklanmış lamella muska; üzerindeki işaretler, harfler, cam/obsidyen parçaları ve organik kalıntılarıyla kişisel korunma amacıyla taşınan tılsımların neredeyse eksiksiz bir örneği olarak nitelendirildi. Bu alanda bulunan silindirik asma kilit ve zincirler, bronz yazı kalemi, bezemeli bronz pergel ve küçük kaide üzerindeki bronz fare figürü, kentte güvenlikten yazışmaya, zanaat ve sembolik inanç dünyasına uzanan zengin bir tabloyu gözler önüne serdi.
Side’de Kapsamlı Dönüşüm
Side Antik Kenti’nde yıl boyunca süregelen kazı ve restorasyonlar, kentin mekânsal bütünlüğünü yeniden görünür kıldı. Anıtsal çeşme çevresi, mozaik ve fresklerle bezenmiş mekânlar, su kemerleri ve kamusal alanlar ortaya çıkarılırken; Helenistik ve Roma dönemlerine uzanan şehircilik anlayışı daha net bir şekilde okunur hale geldi. Uzun süredir kapalı olan mahalleler ile piskoposluk bölgesinin ziyarete açılması, arkeopark düzenlemeleri ve gece müzeciliği kapsamında yapılan aydınlatmalar, Side’nin kültürel mirasını her saat diliminde deneyimlenebilir kılmayı hedefliyor.
Aspendos’ta Tiyatro Caddesinin Doğusundaki Anıtsal Çeşme
Aspendos’ta tiyatro caddesinin doğusundaki anıtsal çeşme yıkıntıları arasında mermer bir Hermes heykeli gün yüzüne çıkarıldı. Kitabeli kaidesiyle 1,65 metreye ulaşan ve MS 2-3. yüzyıla tarihlenen bu heykelde Hermes’in para kesesi, asa ve peleriniyle betimlenmesi; kentin giriş aksında ticaret, yollar ve haberleşmenin sembolik önemini vurgulamaktadır. Forum alanında ayrıca yaklaşık 2,5 metre boyunda olduğu anlaşılan bir imparator başı ile “esir figürü” olduğu düşünülen sakallı erkek başı da ele geçirildi.
Limyra’da Kayıp Zeus Tapınağı
Finike’deki Limyra Antik Kenti’nde, uzun süredir yazılı kaynaklardan bilinen ancak yeri kesinleşmeyen Zeus Tapınağı’na ait mimari kalıntılar tespit edildi. Tapınağın doğu cephesine ait ana giriş düzenlemesi ve çevreleyen unsurların belirlenmesi, kentin dini topografyasının ilk kez somut arkeolojik verilerle değerlendirilmesine olanak sağladı.
Syedra’da Üretim ve Yaşam
Syedra’da ortaya çıkarılan onlarca zeytinyağı işliği, üretim, ticaret ve gündelik yaşamın aynı yapılar içinde iç içe geçtiğini gösterdi. Bronz mobilya ayağı, kapı aksamları, Hermes Kriophoros heykeli, kemik toka, bronz çan ve cımbız gibi küçük eserlerin yanı sıra gümüş karışımlı lanet tableti (defixio) de kentin inanç ve ritüel dünyasına dair ipuçları sundu.
Olympos’ta Anıtsal Gömüler ve Mozaikler
Olympos’ta denize açılan doğu girişte ortaya çıkarılan tonoz örtülü anıt mezar, seçkinlere ait gömülerin kentin bu noktasında konumlandığını gösterdi. Kent içindeki kilisede ise zeminlerin tamamının mozaiklerle kaplı olduğu belirlendi; adak ve dua kitabeleri, Hristiyanlık dönemine ait ibadet hayatını görünür kıldı.
Patara’da Kapı Çevresinde Ticaret
Patara kent kapısı çevresindeki kazılar, alanın yalnızca anıtsal bir geçiş noktası değil, aynı zamanda dükkân ve depolarla kentin en hareketli gündelik yaşam merkezlerinden biri olduğunu ortaya koydu. Sikkelerden amphoralara uzanan buluntular, ticaretin yoğunluğunu göstermektedir.
Myra-Andriake Hattında Liman ve Ekonomi
Andriake’de liman yapıları etrafında belirlenen atölye ve depolama alanları, yerleşimin Roma ve Bizans dönemlerinde çok işlevli bir merkez olduğunu göstermektedir. Myra-Andriake arasında, doğal su kaynağıyla bağlantılı ve şifalı su kullanımına işaret eden özgün bir yapı da gün yüzüne çıkarıldı.
Perge’de Afrodit ve Kentli Kadın
Perge’de MS 2-3. yüzyıla tarihlenen Aphrodite-Eros kompozisyonu ile MS 3-4. yüzyıla ait bir rahibe ya da soylu kentli kadını betimleyen heykel bulundu. Ayrıca MS 582-602 dönemine ait Konstantinopolis basımı altın sikke, kentin geç antik çağdaki ekonomik bağlarını belgeledi.
Termessos’ta Dağ Kentinin Kadını
Termessos E1 Nekropolü’nde ele geçen, neredeyse gerçek boyutta oturan kadın heykeli; duruşu ve giysi özellikleriyle toplumda “iffetli ve itibarlı kadın” idealinin anıtsal bir yansıması olarak değerlendirildi.
Sillyon’da Savaş ve Yönetim İzleri
Sillyon’da Orta Çağ’a tarihlenen pişmiş toprak el bombası ile MS 223 tarihli Yunanca kitabeli blok, kentin askeri ve idari açıdan farklı dönemlerde taşıdığı stratejik önemi ortaya koydu. Kızılin’de MÖ 13.500’e tarihlenen tabakada belirlenen yapı izleri, Neolitik’e geçişin erken evrelerine işaret ederken; Karain Mağarası’nda 370-350 bin yıl öncesine tarihlenen iki insan dişi, Türkiye’de stratigrafik açıdan tespit edilen en eski örnekler olarak kayda geçti.
Katmanlı Bir Tarihten Geleceğe
2025 sezonu boyunca Antalya genelinde ortaya çıkarılan bu buluntular, kentin yüzeyde görünenin ötesinde, katman katman açılan zengin bir arkeolojik mirasa sahip olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. “Geleceğe Miras” projesi kapsamında yürütülen kazı, koruma ve restorasyon çalışmalarıyla bu mirasın bilimsel yöntemlerle güvence altına alınarak gelecek kuşaklara aktarılması ve turizmle dengeli biçimde buluşturulmasına yönelik çalışmaların sürdüğü ifade edildi.
İhlas Haber Ajansı
